МУГЖ Мархагшийн НАЙДАЛМАА

Чио чио сан дуурийн Madama butterfly-гийн дүрийн анх хэдэн онд бүтээсэн вэ?

1977 онд анх тавихад бүтээсэн.

Таний хувьд Чио чио сан дуурийн Madama butterfly-гийн дүрийн тухай....?

Чио чио сан дүр нь японы эмэгтэй хүний дүр. Хүн бүхний амьдралд хүнд хэцүү үе тулгарахад эмэгтэй хүн шийдвэр гаргадаг... би тийм л дүр бүтээсэн. Тухайн дүрийг бүтээхэд япон улсыг, япон эмэгтэйг, зан араншин, гейша /хамгийн боловсролтой хар багаасаа хөгжмийн яамарваа нэг хөгжмийг эзэмшсэн, дээд зэргийн соёлтой хүн гэж бичсэн байдаг/ гэж юу гэсэн үг вэ гэдгийг судалсан. Энэ бүхнийг өөртөө шингээж аваад бүтээх хэрэгтэй байдаг. Би ч их дөхүүлж бүтээсэн болов уу гэж боддог. Мэдээж тэр үед найруулагч, удирдаач, зураач нар маань ямар хүмүүс байлаа. Анхны тавилт болоод тэр үү их мундаг болсон яагаад гэхлээр тайзны засалт нь Японы гэхээр жижигхэн зүйлсээр чимсэн сайхан тохирсон байсан, зураачаа Гаваа ажилсан.

Тухайн дүрийг бүтээхэд юуг илүү анхаарсан вэ?

Анхаарах зүйл нь олон. Үүнд зүс царайгаа янзлах, кимано яаж өмсөх үү, алхаа гишгээ ямар байх уу энэ бүхнийг анхаарах хэрэгтэй. Ямарваа дүрийг бүтээхэд гишгээ алхаа, харилцаа, ёсолгоо хувцаслалт бүхнийг мэддэг байх хэрэгтэй. Ийм учираас ерөөсөө дүр болгонд энэ бүхнийг анхаарах хэрэгтэй.

Чио чио сан эмэгтэй хүний бүхий л ариун дээд чанарыг хадгалсан, хүнд хэцүү үед тэвчээртэй байж чаддаг, хайр сэтгэлийн  төлөө амьдрал болон өөрийгөө золиослож чадсан. Үүнийг дуулахад дотоод сэтгэл, дүр бүтээх илэрхийлэл нь ямар байх вэ?

Дотоод илэрхийлэл, сэтгэл нь хөгжмийг илэрхийлэх нь хамгийн чухал. Хөгжмийн дотор орох хэрэгтэй. Чиний хоолой оркестрын нэг зэмсэг болж дуугарах хэрэгтэй.  Оркестрд дуугарч байгаа гармоноос илүү гарч болохгүй.

Тухайн дүр их урт, удаан дуулагддаг учир зарим тохиолдолд дуучидын хоолой ядрах нь тохиолдол гардаг. Таний бодлоор ямар зарчим баримталвал болох вэ?

Удаан цагаар дуулахад хоолой ядрах ёсгүй. Дуучин нь дуулах ур зүйгээ зөв эзэмшсэн тохиолдолд хэзээ ч ядрахгүй. Партитураа сайн мэддэг байх хэрэгтэй. Тэрийгээ сайн мэддэг байж л сайн дуулна.

Тэр үед манайд гадаадын мундаг мэргэжилтэнгүүд ажилдаг байсан. Тэр багш нар маань бидэнд маш их юм сургадаг байсан. Тиймээс миний хоолой хэзээ ч ядарч байгаагүй.

Жүжиглэлт, характер  ямар байх вэ?

Жүжиглэх характер нь Япончуудын тухай судлаж Япон төрх гаргах хэрэгтэй.

Ари Дуетийн дуулахад зан характерийн яаж гаргаж өгөх үү? Та өөрөө яаж гаргасан гэж боддог уу?

Чио чио сан дуурьт 4 ари байна. Энэ дөрөв нь дөрвөн янзын характерд гардаг.

Эхний ари аз жаргалтай эмэгтэй ямар байх уу эмэгтй хүн аз жаргалтай болох үед нот хамгийн дээшээ дээд цэгт байрлахыг харуулдаг.

2-р ари нь амьдралыг даван туулах гэсэн итгэл тавьсан ари

3-р ари нь хүүлээж байгаа ирнэ гэсэн найдвар тавьсан.

4-р ари нь төгсгөлийн ари юм үхэхийн өмнөх энэ нь хамгийн доод өнгөөр дуусдаг учраас ингээд чиний амьдрал дууслаа гэдгийг харуулж байгаа юм. Тэгэхлээр хорвоод 4 улирал байдаг шиг 4 өөр аритай. Үүнийг хүний насаар бодоход зун бол хүний залуу нас. Хавар бол юм мэдэхийг хүсч байгаа залуу нас, өвөл бол оргил нас юуг ч тэсвэрлэх чадвартай тэвчээртэй, намар бол хүний ахмад нас гэж бодоод зүйрлэх хэрэгтэй.

 Тухайн дүр дээр та хойч залуу үед хандаж юу захих уу?

Мэдээж захих зүйл зөндөө байна. Гэхдээ надаас ирж асуувал би хэлж өгнө. Харин ерөнхийд нь хөгжмөө яаж ойлгож байна яаж мэдэрч байна тэрүүгээрээ л залуучуудыг дүгнэдэг. Тиймээс  хүн болгон зүс царайгаар адилхан биш шүү дээ тэрэнтээ адилхан хүн болгон өөр өөрийнхөөрөө бүтээх хэрэгтэй, хэн нэгийг дуурайж болохгүй гэхдээ хөгжмөөс хэзээ ч холдохгүй байх хэрэгтэй. Оркестртээ нэг зэмсэг болж дуугарах хэрэгтэй.

Дж.Пуччинийн тухай таний бодол?

Пуччиний бол классик аргаар бичдэг мундаг зохиолч, хөгжимчин. Пуччинийг дуулахад мэргэжлийн ур чадвараас гадна хөгжмийн асар их мэдлэгтэй байх хэрэгтэй. Энэ юутай холбоотой вэ гэхлээр маш их сэтгэл хөөрөлтэй хүн байсан мөн хөгжмийн дээд зэргийн мэдрэмжтэй хүн байсан.